“Αγάπα τη ζωή που ζεις, ζήσε τη ζωή που αγαπάς.”
Robert Nesta Marley
Ο Robert Nesta Marley OM1 γεννήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 1945 και ήταν Τζαμαϊκανός τραγουδιστής, μουσικός και στιχουργός. Ήταν ένας από τους πρωτοπόρους της ρέγκε μουσικής. Η μουσική του Bob Marley αποτελείται από συγχωνευμένα στοιχεία ρέγκε, ska, rocksteady και έρχεται σε πρώτο πλάνο από τα χαρακτηριστικά φωνητικά του και το απαράμιλλο λυρικό του στυλ. H συνεισφορά του Marley στη μουσική σκηνή πρόβαλε την Τζαμαϊκανή μουσική και κουλτούρα παγκοσμίως, ενώ συνάμα τον εξύψωσε ως παγκόσμια μουσική φιγούρα.
Ο Marley ξεκίνησε το 1963 σχηματίζοντας τους Teenagers, που αργότερα έγιναν οι Wailers και μετέπειτα Bob Marley and the Wailers. Κυκλοφόρησαν το πρώτο τους άλμπουμ το 1965, που περιείχε το τραγούδι One Love, το οποίο ήταν και είναι ακόμα ένα από τα πιο δημοφιλή τραγούδια παγκοσμίως. Αυτό καθιέρωσε και το συγκρότημα ως μια ανερχόμενη δύναμη στη ρέγκε. Το 1974 οι Wailers διαλύονται, ενώ ο Marley συνέχισε κρατώντας το όνομα του συγκροτήματος.
Το 1976 ο Marley επέζησε από μια απόπειρα δολοφονίας στο σπίτι του στην Τζαμάικα. Το συμβάν αυτό τον ώθησε να μετακομίσει μόνιμα στο Λονδίνο, όπου και ενσωμάτωσε στη μουσική του νέα στοιχεία από μπλουζ, σόουλ και βρετανική ροκ.
Ο Bob Marley κατατάσσεται στη λίστα των καλλιτεχνών με τις περισσότερες πωλήσεις όλων των εποχών.
Ασθένεια και θάνατος
Τον Ιούλιο του 1977, ο Μάρλεϊ διαγνώστηκε με ένα είδος κακοήθους μελανώματος κάτω από το δεξί μεγάλο δάχτυλο του ποδιού του. Σε αντίθεση με τον αστικό μύθο, αυτό το πρόβλημα υγείας δεν προκλήθηκε από τραυματισμό κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ποδοσφαίρου εκείνου του έτους, αλλά ήταν ένα σύμπτωμα ήδη υπάρχοντος καρκίνου. Από τη βιοψία που του έγινε, διαπιστώθηκε ότι πάσχει από μελάνωμα ακραίου φακού.
Οι γιατροί παρότρυναν τον Marley να ακρωτηριάσει το δάχτυλο του ποδιού του, αλλά αυτός αρνήθηκε γιατί θα εμπόδιζε την καριέρα του στην ερμηνεία. Αν και ασθενής, συνέχισε να κάνει περιοδείες και σχεδίαζε μια παγκόσμια περιοδεία για το 1980.
Μετά την περιοδεία, ο Marley πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες για να ερμηνεύσει σε δύο παραστάσεις. Εκεί κατέρρευσε ενώ έκανε τζόκινγκ στο Central Park, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο και διαπιστώθηκε ότι ο καρκίνος του είχε εξαπλωθεί στον εγκέφαλο, τους πνεύμονες και το συκώτι του. Όμως δύο μέρες αργότερα πραγματοποίησε μια συναυλία στο Stanley του Pittsburg της Pennsylvania, η οποία έμελλε να ήταν και η τελευταία του.
Η υπόλοιπη περιοδεία ακυρώθηκε καθώς επιδεινώθηκε η υγεία του. Ο Marley αναζήτησε εναλλακτικές θεραπείες αλλά μετά από οκτώ μήνες αποτυχίας αποφάσισε να επιστρέψει στο σπίτι του στην Τζαμάικα. Ο Bob Marley πέθανε στις 11 Μαΐου 1981 σε ηλικία 36 ετών.
Η Τζαμάικα τίμησε τον τοπικό της μουσικό ήρωα στις 21 Μαΐου 1981 με μια κρατική τελετή. Ο τότε πρωθυπουργός της Τζαμάικας Έντουαρντ Σίγα εκφώνησε το τελευταίο επικήδειο εγκώμιο στον Marley:
“Η φωνή του ήταν μια πανταχού παρούσα κραυγή στον ηλεκτρονικό μας κόσμο. Τα αιχμηρά του χαρακτηριστικά, η μεγαλειώδης εμφάνιση και το ύφος του γοητευτικού είναι μια ζωηρή χάραξη στο τοπίο του μυαλού μας. Ο Bob Marley δεν εθεάθη ποτέ. Ήταν μια εμπειρία που άφηνε ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα σε κάθε συνάντηση. Ένας τέτοιος άνθρωπος δεν μπορεί να διαγραφεί από το μυαλό. Είναι μέρος της συλλογικής συνείδησης του έθνους.”
Ο Bob Marley ενταφιάστηκε σε ένα παρεκκλήσι κοντά στη γενέτειρά του στο Nine Mile. Μέσα στο φέρετρο του υπάρχει η κόκκινη κιθάρα του Gibson Les Paul, μια Βίβλος που είναι ανοιχτή στον Ψαλμό 23 και ένα κοτσάνι γκάντζα που είχε τοποθετήσει εκεί η σύζυγος του Rita Marley.
“Στο δρόμο προς τα πάνω, πάρε με επάνω. Στο δρόμο σου προς τα κάτω, μην με απογοητεύσεις.”
Robert Nesta Marley – τα τελευταία του λόγια προς τον γιο του Ziggy
Βραβεία και διακρίσεις
Εν ζωή:
- 1976: Band of the Year από το περιοδικό Rolling Stone
- 1978: Μετάλλιο Ειρήνης του Τρίτου Κόσμου από τα Ηνωμένα Έθνη
- 1981: 1Τάγμα Αξίας της Τζαμάικας, η τρίτη υψηλότερη διάκριση του έθνους
Μετά θάνατον:
- 1994: Rock and Roll Hall of Fame
- 1999: Album of the Century για το Exodus από το περιοδικό Time
- 2001: Ένα αστέρι στο Hollywood Walk of Fame
- 2001: Βραβείο Grammy Lifetime Achievement
- 2004: Το περιοδικό Rolling Stone τον κατέταξε στο Νο. 11 στη λίστα με τους 100 καλύτερους καλλιτέχνες όλων των εποχών
- 2004: Μεταξύ των πρώτων εισακτέων στο Μουσικό Hall of Fame του Ηνωμένου Βασιλείου
- Το τραγούδι One Love ονομάστηκε “τραγούδι της χιλιετίας” από το BBC
- Ψηφίστηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους στιχουργούς όλων των εποχών από δημοσκόπηση του BBC
- Ένα άγαλμα δίπλα στο εθνικό στάδιο στο Arthur Wint Drive, Kingston
- 2006: Μια μπλε πλακέτα αποκαλύφθηκε στην πρώτη του κατοικία στο Ηνωμένο Βασίλειο στο Ridgmount Gardens του Λονδίνου, αφιερωμένη σε αυτόν από το Nubian Jak Community Trust και με την υποστήριξη του Υπουργείου Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας.
- 2006: Ένα τμήμα της Church Avenue ονομάστηκε “Bob Marley Boulevard” από το Υπουργείο Παιδείας της Νέας Υόρκης
- 2008: Ένα άγαλμα του Marley στο Banatski Sokolac της Σερβίας
- 2010: Το Catch a Fire εισήχθη στο Grammy Hall of Fame (άλμπουμ Reggae)
- 2022: Εισάγεται στο Black Music & Entertainment Walk of Fame
O συγγραφέας Dave Thompson θρηνούσε αυτό που θεωρούσε ότι ήταν η ειρήνευση του Marley που ήρθε με την εμπορευματοποίησή του, δηλώνοντας:
“Ο Bob Marley ερευνά το βασίλειό του σήμερα, είναι χαμογελαστός καλοπροαίρετος, ένας λαμπερός ήλιος, ένας φοίνικας που κυματίζει και μια σειρά από επιτυχίες που πέφτουν από ευγενικό ραδιόφωνο σαν καραμέλα από μηχανή τσίχλας. Φυσικά έχει εξασφαλίσει την αθανασία του. Αλλά τον έχει επίσης ταπεινώσει πέρα από την αναγνώριση. Ο Bob Marley άξιζε πολύ περισσότερο.”
Ποδόσφαιρο
Το ποδόσφαιρο έπαιξε σημαντικό ρόλο στη ζωή του Marley. Υποστήριζε την βραζιλιάνικη ομάδα Santos και τον πρωταγωνιστή της Pelé. Είχε πει σε έναν δημοσιογράφο: “Αν θέλεις να με γνωρίσεις, θα πρέπει να παίξεις ποδόσφαιρο εναντίον μου και των Wailers.”
Δισκογραφία
Studio albums
- 1965 – The Wailing Wailers
- 1970 – Soul Rebels
- 1971 – Soul Revolution Part II
- 1970 – The Best of The Wailers
- 1973 – Catch a Fire
- 1973 – Burnin’
- 1974 – Natty Dread
- 1976 – Rastaman Vibration
- 1977 – Exodus
- 1978 – Kaya
- 1979 – Survival
- 1980 – Uprising
- 1983 – Confrontation
Box sets
- 1992 – Songs of Freedom
- 1993 – The Great Bob Marley
- 1997 – The Complete Bob Marley & the Wailers 1967–1972
- 2017 – Exodus 40: The Movement Continues
- 1982 – The Box Set
- 1992 – Songs of Freedom
- 1993 – The Early Years
- 1997 – The Complete Bob Marley & the Wailers 1967–1972, Part I
- 1997 – The Complete Bob Marley & the Wailers 1967–1972, Part II
- 1998 – The Complete Bob Marley & the Wailers 1967–1972, Part III
- 2000 – The Complete Upsetter Collection
- 2002 – REBEL: The Finest of The Complete Bob Marley & the Wailers 1967–1972
- 2002 – The Upsetter Singles Box
- 2004 – Grooving Kingston 12
- 2004 – Fy-ah, Fy-ah
- 2005 – Man to Man
Remix albums
- 1993 – The Never Ending Wailers
- 1997 – Dreams of Freedom: Ambient Translations in Dub
- 1999 – Chant Down Babylon
- 2007 – Roots, Rock, Remixed
- 2009 – B Is for Bob
- 2012 – In Dub, Vol. 1
- 2013 – Legend: Remixed
Live albums
- 1975 – Live!
- 1978 – Babylon by Bus
- 1991 – Talkin’ Blues
- 2003 – Live at the Roxy
- 2011 – Live Forever: September 23, 1980 • Stanley Theatre • Pittsburgh, PA
- 2015 – Easy Skanking in Boston ’78
Compilation albums
- 1973 – African Herbsman
- 1974 – Rasta Revolution
- 1984 – Legend
- 1986 – Rebel Music
- 1995 – Natural Mystic: The Legend Lives On
- 2001 – One Love: The Very Best of Bob Marley & The Wailers
- 2005 – Gold
- 2005 – Africa Unite: The Singles Collection
Singles
- 1962 – Judge Not/Do You Still Love Me
- 1962 – One Cup of Coffee/Snow Boy
- 1964 – Simmer Down/I Don’t Need Your Love
- 1964 – Mr. Talkative/It Hurts to Be Alone
- 1964 – I Am Going Home/Destiny
- 1964 – Climb Up the Ladder/Straight and Narrow
- 1964 – Donna/Don’t Ever Leave Me
- 1964 – Tell Them Lord/Christmas Is Here
- 1964 – Do You Remember/Hoot Nanny Hoot
- 1964 – There She Goes/Lonesome Feelings
- 1965 – Hooligans/Maga Dog
- 1965 – Hooligan Ska/Jerico Skank
- 1965 – Habits/Amen
- 1965 – Jumbie Jamboree/I Should Have Known Better
- 1965 – I Made a Mistake/The Vow
- 1965 – Diamond Baby/Where’s the Girl for Me
- 1965 – Playboy/Your Love
- 1965 – Love and Affection/Teenager in Love
- 1965 – And I Love Her/Do It Right
- 1965 – One Love/Do You Feel the Same Way Too
- 1965 – Shame & Scandal/Sca Balena
- 1965 – What’s New Pussycat/Where Will I Find
- 1965 – I’m Still Waiting/Ska Jerk
- 1965 – White Christmas/Let the Lord Be Seen in You
- 1965 – Another Dance/Somewhere to Lay My Head
- 1965 – Rude Boy/Ringo’s Theme
- 1966 – I Left My Sins/Just in Time
- 1966 – (I’m Gonna) Put It On/Love Won’t Be Mine This Way
- 1966 – Good Good Rudie
- 1966 – Cry to Me/Wages of Love
- 1966 – Lonesome Track/Sinner Man
- 1966 – Let Him Go/Sinner Man
- 1966 – Rasta Shook Them Up/Ringo’s Ska
- 1966 – Sunday Morning/He Who Feels It Knows It
- 1966 – Rock Sweet Rock/Jerking Time
- 1966 – Dancing Shoes/Don’t Look Back
- 1967 – Bend Down Low/Freedom Time
- 1967 – Hypocrite/Nice Time
- 1967 – Mellow Mood/Thank You Lord
- 1967 – Stir It Up/This Train
- 1967 – Bus Dem Shut/Lyrical Satirical I
- 1968 – Funeral/Pound Get a Blow
- 1968 – Stepping Razor/I’m Hurting Inside
- 1968 – Play Play Play/Don’t Rock My Boat
- 1968 – Mus’ Get a Beatin’/Fire Fire
- 1968 – Chances Are/The Lord Will Make a Way
- 1969 – Tread-O
- 1969 – Black Progress
- 1969 – Trouble on the Road Again/Comma Comma
- 1969 – Feel Alright/Rhythm
- 1970 – Oppressor Man
- 1970 – Hold On to This Feeling
- 1970 – Adam and Eve/Wisdom
- 1970 – Give Me a Ticket
- 1970 – Soul Shake Down Party
- 1970 – Stop the Train/Caution
- 1970 – Soon Come
- 1970 – Rightful Ruler
- 1970 – My Cup
- 1970 – Small Axe
- 1970 – More Axe
- 1970 – Man to Man
- 1970 – Duppy Conqueror
- 1970 – Soul Rebel
- 1971 – Kaya
- 1971 – All in One
- 1971 – Secondhand
- 1971 – Downpressor
- 1971 – Who Is Mr. Brown
- 1971 – Dreamland
- 1971 – Send Me That Love/Love Light
- 1971 – Let the Sun Shine on Me/I Like It Like This
- 1971 – Don’t Rock My Boat
- 1971 – Trenchtown Rock
- 1971 – Screw Face
- 1971 – Lively Up Yourself
- 1971 – Redder than Red
- 1971 – Concrete Jungle
- 1971 – Lick Samba
- 1971 – Guava Jelly
- 1971 – Craven Choke Puppy
- 1971 – Back Biter
- 1971 – Satisfy My Soul Babe
- 1971 – Once Bitten
- 1971 – Lion
- 1971 – Here Comes the Sun
- 1971 – Satisfy My Soul Jah Jah
- 1971 – Run for Cover/Sun Is Shining
- 1972 – Distant Drums
- 1972 – African Herbsman/Keep On Moving
- 1973 – Stir It Up
- 1973 – Concrete Jungle
- 1973 – Get Up, Stand Up
- 1973 – I Shot the Sheriff
- 1973 – Trouble Dub/Dub Feeling
- 1973 – Dog Teeth
- 1974 – So Jah Seh
- 1975 – No Woman, No Cry (Live ’75)
- 1976 – Jah Live
- 1976 – Johnny Was
- 1976 – Roots, Rock, Reggae
- 1976 – Positive Vibration
- 1977 – Exodus
- 1977 – Waiting in Vain
- 1977 – Jamming/Punky Reggae Party
- 1978 – Rastaman Live Up
- 1978 – Is This Love
- 1978 – Blackman Redemption
- 1978 – Satisfy My Soul
- 1979 – So Much Trouble in the World
- 1979 – Survival
- 1979 – Zimbabwe
- 1980 – Could You Be Loved
- 1980 – Redemption Song
- 1980 – Three Little Birds
- 1980 – Forever Loving Jah
- 1981 – Reggae on Broadway
- 1983 – Buffalo Soldier
- 1984 – One Love/People Get Ready
- 1992 – Iron Lion Zion
- 1992 – Why Should I/Exodus
- 1995 – Keep On Moving
- 1995 – Easy Skanking
- 1996 – What Goes Around Comes Around
- 1999 – Sun Is Shining
- 1999 – Turn Your Lights Down Low
- 2000 – Rainbow Country
- 2000 – Jammin’
- 2001 – I Know a Place
- 2005 – Slogans
- 2005 – Africa Unite (will.i.am remix)
- 2005 – Stand Up Jamrock (Ashley Beedle remix)
- 2016 – Is This Love
“One love, one heart… Let’s get together and feel all right.”
Robert Nesta Marley
