Αν πρόκειται να πληγώσω κάποιον μ’ αυτά που θα πω, προτιμώ να την κρύψω την αλήθεια.
Μανόλης Αγγελάκης – Σασμός
Ο Σασμός είναι ένα μυθιστόρημα του 2019 από τον συγγραφέα, στιχουργό, συνθέτη και φωτογράφο Σπύρο Πετρουλάκη. Στο βιβλίο βασίστηκε ή ομώνυμη τηλεοπτική σειρά, η προβολή της οποίας ξεκίνησε το 2021 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Ο Σασμός ξεκινάει με βεντέτα…
Βεντέτα ονομάζεται η ακραία και βίαιη συμπεριφορά που πολλές φορές καταλήγει και σε φόνο. Προκαλείται συνήθως από μια ασήμαντη αφορμή που αφορά εξαπάτηση ή προσβολή. Όταν κάποιος ξεκινήσει μία βεντέτα, δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο βίας ο οποίος διαιωνίζεται και συχνά διαρκεί γενεές επί γενεών. Στον κύκλο αυτό εμπλέκονται όλα τα μέλη καθώς και οι απόγονοι αυτών από την μία οικογένεια προς την άλλη. Ο κύκλος αυτός δύσκολα σπάει και όταν έχουν περάσει αρκετές γενεές, το παράλογο μίσος μπορεί να παραμένει αλλά κανείς να μην θυμάται πως η βεντέτα ξεκίνησε. Όλα έχουν να κάνουν με την προσβολή της οικογενειακής τιμής και με το πως επανορθώνεις με αίμα γι’ αυτήν. Μέχρι τα τέλη του μεσαίωνα η βεντέτες θεωρούνταν νόμιμα νομικά μέσα για την επίλυση των διαφορών μεταξύ των οικογενειών. Η βεντέτα ήταν και δυστυχώς συνεχίζει να είναι διαδεδομένη στην Μάνη και στην Κρήτη ακόμα και σήμερα.
…και η βεντέτα τελειώνει με σασμό.
Σασμός είναι ιδιωματισμός της λέξης ισασμός, η οποία είναι αρχαία ελληνική και σημαίνει ίσιωμα ή όταν αναφέρεται σε ανθρώπους συμβιβασμός, συμφωνία, συμφιλίωση.
Και ακριβώς για συμφιλίωση πρόκειται που αφορά τις οικογένειες οι οποίες εμπλέκονται σε μία μακροχρόνια αιματοκυλισμένη βεντέτα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω ενός άτυπου εθιμοτυπικού τελετουργικού, στο οποίο μέλη της μίας οικογένειας πρέπει με κάποιο τρόπο να συγγενέψουν με την άλλη οικογένεια. Οι πιο συνήθεις μορφές συγγένειας είναι μια βάπτιση, ένας γάμος ή μια κουμπαριά.
Τα “υλικά” της συνταγής για ένα σασμό σύμφωνα με τους Κρητικούς:
- ρακί
- τυρί
- τοπικά προϊόντα
- ένας “μεσίτης” (άνθρωπος με τρόπο δίκαιο, άδολος και χωρίς προσωπικά κίνητρα είναι η κόλλα για τις δύο οικογένειες που θα έρθουν σε επαφή για να ‘σιάξουν)
Ρακί, τυρί και τοπικά προϊόντα μπαίνουν πάνω στο τραπέζι από το μεσίτη ο οποίος καθίζει τις δύο οικογένειες και για αρχή τους τρατάρει. Αυτός είναι που κάνει και την αρχή του πρώτου διαλόγου, που θα κρατήσει αρκετό χρόνο αλλά σαν αίσιο τέλος θα έχει ένα επιτυχές σασμό. Χρησιμοποιώντας ευφυία, ευστροφία, μαλαγανιά και προσωπικά γεγονότα (κυρίως ευχάριστα), δημιουργεί μία ατμόσφαιρα πάνω στην οποία θα δουλευτούν και θα επιλυθούν όλες οι διαφορές με τρόπο ειρηνικό και πολιτισμένο.
Το βιβλίο
Ένα μυθιστόρημα που πραγματεύεται το μίσος από μία βεντέτα ανάμεσα σε δύο οικογένειες και τον έρωτα μεταξύ δύο ανθρώπων που θεωρητικά ήταν δρομολογημένοι για καταστροφή και θάνατο. Η μεταστροφή τους λόγω της αγάπης φέρνει συγχώρεση και γαλήνη στις οικογένειες που για δυο γενιές περίπου, το μόνο που παράγουν είναι μίσος, εκδίκηση και αίμα. Είναι μια ιστορία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα. Μία από τις πολλές δυστυχώς που έχουν στοιχειώσει την Κρήτη, εδώ και δεκαετίες.
Ο Σπύρος Πετρουλάκης υφαίνει μία ιστορία σκοτεινή, γεμάτη ίντριγκα, αγωνία και μυστήριο. Όλος ο ιστός της καλύπτει ένα μεγάλο μυστικό: το μυστικό των δολοφόνων. Η ιστορία μας πηγαίνει περίτεχνα μπρος και πίσω στο χρόνο, εξηγώντας στον αναγνώστη κομμάτι κομμάτι την αλήθεια γύρω από φαινομενικά μη συνδεόμενα γεγονότα. Στο κέντρο όλων αυτών ανθεί ένας μεγάλος έρωτας ο οποίος θα μας οδηγήσει τελικά στην αποκάλυψη του μυστικού, εν καιρώ όμως. Πρώτα θα βιώσουμε πράξεις που αφορούν την αληθινή αγάπη, το μίσος, τον πόνο και τον φθόνο, το λάθος πάθος, το μεγαλείο της ψυχής και την ανθρώπινη μικρότητα, καθώς και την ανάγκη για λύτρωση και εξιλέωση.
Το μίσος μοιραία θα σβήσει και θα δώσει τη θέση του στον έρωτα που θα καταλήξει σε μια μεγάλη αγάπη.
Ο πόνος θα απαλυνθεί.
Ο φθόνος θα εξιλεωθεί.
Τα λάθος πάθη και οι μικρότητες θα γιαίνουν από το μεγαλείο της ψυχής και την τελική λύτρωση που θα επέλθει.
Οι ζωές των αθώων θα είναι ασφαλείς και θα μπορούν να διεκδικήσουν μια θέση στον ήλιο μετά από πάρα πολλά χρόνια στο σκοτάδι.
Η τηλεοπτική σειρά
Το βιβλίο μετατρέπεται σε εικόνες υψηλής κινηματογραφικής αισθητικής, οι οποίες πλαισιώνονται άριστα από τα φυσικά τοπία της Κρήτης και διανθίζονται υπέροχα από την Κρητική τοπολαλιά και την πανέμορφη μουσική. Οι χαρακτήρες είναι επιλεγμένοι σοφά και ο καθένας ενσαρκώνει τέλεια το ρόλο του, παραδίδοντας υψηλά στάνταρ υποκριτικής ικανότητας. Ιδιαίτερη εντύπωση κάνει το γεγονός πως έχει χρησιμοποιηθεί η “ειδική” διάλεκτος της βεντέτας στου διαλόγους. Πράγμα το οποίο δημιουργεί περισσότερο σασπένς, δίνοντας χρώμα και δύναμη σε κάθε πλάνο ξεχωριστά. Όλο αυτό συμπληρώνεται από το συναισθηματικό υπόβαθρο που δημιουργούν οι ηθοποιοί της σειράς κυρίως στις στιγμές έντασης που πραγματικά δείχνουν αληθοφανέστατες.
Ο δρόμος για τον Σασμό είναι γεμάτος θυσίες…
