“Σας χαιρέτισα; Δεν σας χαιρέτισα! Χαίρεται. Τι κάνετε; Καλά. Ευχαριστώ. Πριτς!”
Γιάννης Βογιατζής – “Ο Μικές παντρεύεται” 1968
Ο ελληνικός κινηματογράφος από την αρχή του μέχρι και σήμερα χωρίζεται σε τρεις βασικές κατηγορίες.
- 1896 – 1969: Παλιός ελληνικός κινηματογράφος
- 1970 – 1989: Νέος ελληνικός κινηματογράφος
- 1990 – σήμερα: Σύγχρονος ελληνικός κινηματογράφος
Παλιός ελληνικός κινηματογράφος
Οι Έλληνες είδαν για πρώτη φορά εντυπωμένο κινούμενο πλάνο τον Νοέμβριο του 1896 στην Αθήνα, από τον εκπρόσωπο των αδερφών Λυμιέρ (για όσους δεν γνωρίζουν είναι οι εφευρέτες τους κινηματογράφου). Οι “ταινίες” που προβλήθηκαν περιλάμβαναν απλά ασύνδετα πλάνα διαφόρων δραστηριοτήτων.
Το 1897 είναι η ημερομηνία ορόσημο που σηματοδοτεί την έναρξη των κινηματογραφικών λήψεων στην Ελλάδα. Την αρχή κάνουν ο δημοσιογράφος Φρέντρικ Βίλλιερς και ο κινηματογραφιστής Ζωρζ Μελιές. Αυτό αποτελεί το πρώτο έναυσμα και για τους Έλληνες κινηματογραφιστές, οι οποίοι αρχίζουν να δραστηριοποιούνται από το 1900 και μετά. Στην αρχή παράγουν μικρούς μήκους ταινίες με πλάνα που αφορούν την απλή καθημερινή ζωή, χωρίς κάποιο σενάριο ή κάποια ιδιαίτερη συνοχή.
Πολύ σύντομα, μόλις το 1910, ιδρύεται η Αθήνη. Πρόκειται για την πρώτη ελληνική εταιρία παραγωγής ταινιών. Από ‘δω και πέρα τα πράγματα εκτοξεύονται, καθώς η εταιρεία αρχίζει να παράγει πολλές μικρού μήκους ταινίες, που σαν αποτέλεσμα λόγω της επιτυχίας τους φέρνουν το πρωτόγνωρο για την εποχή φιλμ μεγάλου μήκους. Είναι το 1914 όταν το κωμειδύλλιο “Γκόλφω” βγαίνει στους κινηματογράφους με ιδιαίτερα μεγάλη επιτυχία.
Χρυσή εποχή
Σε αυτή την περίοδο έχουμε και τη συστηματική οργάνωση του ελληνικού κινηματογράφου σε όλα τα επίπεδα. Αυτή η εποχή χαρακτηρίστηκε από την συστηματική παραγωγή ταινιών, τη διανομή του σε βιομηχανική κλίμακα, καθώς και τη δημιουργία για πρώτη φορά στα χρονικά ενός πανίσχυρου σταρ σύστεμ, το οποίο δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από το αντίστοιχο παγκόσμιο σταρ σύστεμ της εποχής.
Για πρώτη φορά δημιουργούνται οι όροι κινηματογραφική “ντίβα” και το αντίστοιχο ανδρικό “ζεν πρεμιέ”. Η εποχή ήταν ιδιαιτέρως εξέχουσα όσον αφορά την πληθώρα των εξαιρετικών ηθοποιών που ξεπήδησαν από κάθε κοινωνική τάξη και μεσουράνησαν για δεκαετίες στο κινηματογραφικό στερέωμα. Οι περισσότεροι εξ αυτών δεν είχαν καν σπουδάσει υποκριτική. Παίζοντας και μαθαίνοντας συνάμα, μας χάρισαν μερικές απ’ τις καλύτερες στιγμές στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς ήταν πολυτάλαντοι, αφού η υποκριτική τέχνη της εποχής επέβαλε το να ξέρεις να τραγουδάς και να χορεύεις. Αυτό φυσικά είναι πολύ λογικό, γιατί μέσω των ταινιών τα φτωχά λαϊκά στρώματα διασκέδαζαν με ένα πολύ μικρό αντίτιμο. Λόγω αυτής όμως της ιδιομορφίας έγιναν ευρέως γνωστοί και καλλιτέχνες άλλου είδους όπως χορευτές αλλά και κυρίως τραγουδιστές, οι οποίοι αναδείχθηκαν μέσα από τις ταινίες.
“Μπουρλότο!!!”
Σαπφώ Νοταρά – “Αχ! Αυτή η Γυναίκα μου” 1967
Η Ελλάδα λοιπόν αρχίζει να γίνεται κινηματογραφική υπερδύναμη. Παράγει τις περισσότερες κατά κεφαλήν ταινίες σε παγκόσμιο επίπεδο σε σχέση με τον πληθυσμό της. Η Φίνος Φιλμ αναδεικνύεται ως η μεγαλύτερη εταιρία παραγωγής. Πολλές από τις ελληνικές ταινίες θριαμβεύουν και στο εξωτερικό κερδίζοντας πληθώρα βραβείων. Κι αυτό είναι το εναρκτήριο λάκτισμα για την αρχή συμπαραγωγής ταινιών με μεγάλες εταιρίες του εξωτερικού.
Στο ξεκίνημα της χρυσής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου υπήρχε μεγάλη ποικιλία ειδών που αφορούσαν θέματα κοινωνικά, αστυνομικά, δραματικά, ακόμη και φανταστικά σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Με το πέρασμα των χρόνων όμως, κυριάρχησε σχεδόν απόλυτα η κωμωδία. Τώρα πια όταν αναφερόμαστε σε παλιές ελληνικές ταινίες, εννοούμε κατά κύριο λόγο κωμωδίες.
“Σούζυ τρως, και ψεύδεσαι και τρως!”
Ρένα Βλαχοπούλου – “Παριζιάνα” 1969
Σημειολογικά αναφέρουμε πως ο παλιός ασπρόμαυρος ελληνικός κινηματογράφος μας έχει “σημαδέψει” με άπειρες εξαιρετικές ατάκες που συνεχίζουν να λέγονται μέχρι και σήμερα. Η ιδιοφυία των σεναριογράφων της εποχής επικεντρωνόταν στο πως να κάνεις τον κόσμο να γελάσει λέγοντας κάτι πραγματικά αστείο κι όχι βωμολοχίες και προσβολές όπως συνηθίζεται σήμερα. Αυτός είναι και ο λόγος που αυτές οι ταινίες επιβιώνουν μέχρι σήμερα, αφού τις βλέπουμε ξανά και ξανά, κι ενώ ξέρουμε τι παίζεται, εξακολουθούμε να γελάμε με τις εξαιρετικές αυτές ατάκες.
Εσάς ποια είναι η αγαπημένη σας ταινία ή ατάκα; Πείτε μας κάτω στα σχόλια.
“Μην ξαναδώ τέτοιο πράγμα, κυρία Ελένη… Παίρνω το καπελάκι μου και φεύγω!”
Γιώργος Κωνσταντίνου – “Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα” 1965
