“Ήταν το πλοίο των ονείρων για όλους τους άλλους. Εξωτερικά ήμουν ό,τι πρέπει να είναι ένα καλά μεγαλωμένο κορίτσι. Μέσα μου ούρλιαζα.”
Rose – Titanic 1997
Το Titanic είναι μια αμερικανική ρομαντική ταινία καταστροφής του 1997 σε σκηνοθεσία, σενάριο, παραγωγή και συν-επιμέλεια του James Cameron. Πρωταγωνιστούν οι Kate Winslet, Leonardo DiCaprio, Billy Zane, Kathy Bates και Bill Paxton. Η ταινία είναι εμπνευσμένη από την αληθινή ιστορία του μεγαλύτερου πλοίου στον κόσμο εκείνη την χρονική στιγμή, καθώς για να πραγματωθεί είχαν συλλεχθεί οι μαρτυρίες των επιζώντων.
Ο Τιτανικός δεν είναι μια ιστορία αγάπης. Δεν είναι μια ιστορία καταστροφής. Δεν πρόκειται για μια ταινία εποχής. Δεν είναι ούτε καν μια κοινωνικής φύσεως ταινία. Δεν είναι ούτε μία δραματική ταινία. Επίσης δεν είναι ιστορική. Δεν είναι ούτε ρομαντική και φυσικά δεν είναι ακριβή!
Ο Τιτανικός είναι ένας συνδυασμός όλων των παραπάνω σε βαθμό πολλές φορές υπερθετικό. Ο James Cameron πετυχαίνει να δημιουργήσει μια ιστορία αγάπης που αγγίζει το απόλυτο εν τω μέσω μιας περιγραφής – αφήγησης, αντικατοπτρίζοντας με σωστή ματιά τα της εποχής και της κοινωνίας γεγονότα μικρά και μεγάλα, και από ιστορικής αλλά και από δραματουργικής όψεως. Το σενάριο κλιμακώνεται με την επερχόμενη τραγωδία να πλησιάζει σε πρώτο πλάνο, χωρίς όμως να απαξιώνει και να υποβαθμίζει από συναισθηματικής φύσεως μια δυνατή αγάπη ή μια μεγαλεπήβολη ανθρώπινη ματαιοδοξία.
Όλοι οι χαρακτήρες που πλαισιώνουν τους κεντρικούς αναπτύσσουν τις μικρές ή λίγο μεγαλύτερες ιστορίες τους. Ο Cameron μας δείχνει αυτές τις ιστορίες από την λυρική πλευρά τους. Όλοι εξελίσσονται και στις περισσότερες περιπτώσεις μεταλλάσσονται, εκπλήσσοντάς μας με τις πράξεις τους. Κάθε ανθρώπινη φιγούρα συμπεριφέρεται διαφορετικά απ’ ότι έδειχνε έως τώρα, μπροστά στο επερχόμενο τέλος και κάθε ένας πράττει το σωστό ή το λάθος με γνώμονα την επιβίωση. Το ερώτημα εδώ είναι: τίνος την επιβίωση; Καθώς κάποιοι θα βοηθήσουν για να σωθούν κάποιοι άλλοι ακόμα και με ρίσκο της ζωής τους, ενώ κάποιοι άλλοι θα προσπαθήσουν να σώσουν τον εαυτό τους ακόμη κι αν χρειαστεί να θυσιάσουν τις ζωές των άλλων. Ο Τιτανικός δεν είναι η ιστορία ενός πλοίου που βυθίζεται. Είναι η μικρογραφία μιας κοινωνίας που καταρρέει με τρόπο αλληγορικό. Αν δηλαδή αφαιρέσουμε το πλοίο από την εξίσωση και στη θέση του προσθέσουμε μια πόλη ή μια χώρα, μπορούμε να καταλάβουμε πως αντιδρούν οι άνθρωποι μιας οργανωμένης κοινωνίας, σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή μιας επερχόμενης καταστροφής.
Η επιτυχία λοιπόν του Τιτανικού σαν ταινία δεν εξαρτήθηκε τελικώς μόνο απ’ τον προϋπολογισμό, ο οποίος ήταν ο μεγαλύτερος εκείνη την εποχή που είχε αποδοθεί σε ταινία, ούτε απ’ το καστ των ηθοποιών και των ερμηνειών τους, ούτε καν από τα ειδικά εφέ και την ιστορική απόδοση των γεγονότων. Αυτό που τελικά μετέτρεψε την ταινία στην μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία της εκείνης της εποχής, αλλά και σε ένα διαχρονικό διαμάντι είναι η υστεροφημία των μηνυμάτων που περιέχονται σε αυτή.
Ο James Cameron είναι ειδήμων στο να δημιουργεί συναισθηματικό υπόβαθρο, το οποίο ωθεί τους θεατές στον να κατακλειστούν από πλειάδα συναισθημάτων όσο η ιστορία που αφηγείται κορυφώνεται. Στον Τιτανικό η ιστορία τον βοήθησε από μόνη της και εκείνος την αποδίδει με τρόπο απαράμιλλο.
Jack και Rose
Ο Jack και η Rose είναι οι σύγχρονοι Ρωμαίος και Ιουλιέτα στο κέντρο ενός τυφώνα που πρόκειται να συμβεί. Κοινωνικά δεν τους ενώνει τίποτα κι όμως ενώ αυτοί οι δύο άνθρωποι είναι εκ διαμέτρου αντίθετοι, σε ελάχιστο χρόνο ερωτεύονται και δένονται με τρόπο παράφορο ως το τέλος από το χρόνο που τους απομένει.
– Rose: Ξέρω τι πρέπει να σκέφτεσαι. “Φτωχή πλουσιότατη, τι ξέρει για τη δυστυχία;”
– Jack: Όχι, όχι, δεν ήταν αυτό που σκεφτόμουν. Αυτό που σκεφτόμουν ήταν, τι θα μπορούσε να είχε συμβεί σε αυτό το κορίτσι για να την κάνει να πιστέψει ότι δεν είχε διέξοδο;
Η πρώτη τους γνωριμία είναι και η πρώτη πράξη της έλξης που θα τους οδηγήσει σε ένα μονοπάτι του πάθους. Μιας έλξης που από την αρχή υπερνικά τον ίδιο τον θάνατο. Η Rose έχοντας μεγαλώσει σε μια κοινωνική τάξη γεμάτη ανέσεις και χωρίς περιορισμούς, αισθάνεται απογοητευμένη από τη ζωή καθώς πιστεύει πως δεν της προσφέρει πια καμία συγκίνηση. Ο Jack έχει μεγαλώσει στο περιθώριο και είναι ένας άνθρωπος διψασμένος για ζωή. Την ώρα που η Rose αποφασίζει να δώσει ένα τέλος, εμφανίζεται ο Jack και της προσφέρει μια νέα αρχή.
– Rose: Είσαι τρελός!
– Jack: Αυτό λένε όλοι, αλλά με όλο τον σεβασμό δεσποινίς, δεν είμαι εγώ αυτός που κρέμεται από το πλάι ενός πλοίου.
Δύο κόσμοι συμπλέκονται καθώς ο ένας συστήνει τον κοινωνικό του περίγυρο στον άλλο. Στον κόσμο της Rose, ο Jack συναντά την αποδοκιμασία. Στον κόσμο του Jack, η Rose συναντά την επιδοκιμασία.
– Rose: Jack, θέλω να με ζωγραφίσεις σαν ένα από τα γαλλικά κορίτσια σου.
Αυτό είναι για τη σχέση τους η τελική δοκιμασία. Η Rose ξεγυμνώνει την ψυχή της και συνάμα το κορμί της μπροστά στα μάτια του Jack, o οποίος δημιουργεί με την παλέτα του ένα πίνακα και με την ψυχή του έναν έρωτα.
– Jack: Πού πάμε, δεσποινίς;
– Rose: Στα αστέρια!
Στο απόγειο του ερωτισμού της ιστορίας τα δυο κορμιά επιτέλους θα ενωθούν για να σφραγίσουν με πράξη όσα δεν μπορούν να πουν οι λέξεις. Κι ενώ όλα δείχνουν πως εδώ υπάρχει ένας έρωτας που τίποτα δεν μπορεί να τον νικήσει, επεμβαίνει όχι ο άνθρωπος αλλά η ίδια η φύση: ο Τιτανικός χτυπάει το παγόβουνο!
Και το παγόβουνο χτυπάει τις ζωές όλων, αλλάζοντας σε μια στιγμή όλα όσα υπήρξαν και συνέβησαν μετατρέποντας τα καταστρώματα του πλοίου σε εξέδρες ανθρώπινης απόγνωσης και πανικού. Ο Jack και η Rose βλέπουν τους ανθρώπους να χάνουν ανθρώπους, να ψάχνουν ανθρώπους, να εκμεταλλεύονται ανθρώπους.
– Rose: Το νερό παγώνει και δεν υπάρχουν αρκετές βάρκες. Ούτε κατά το ήμισυ. Οι μισοί άνθρωποι σε αυτό το πλοίο θα πεθάνουν.
Όσο ο χρόνος τελειώνει όλοι έρχονται πιο κοντά στο αναπόφευκτο ή την αποφυγή του, καθώς οι επιλογές έχουν σχεδόν τελειώσει και η εικόνα έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, λίγα πράγματα απομένει να συμβούν. Οι βάρκες γεμίζουν αλλά το πλοίο δεν αδειάζει. Όσοι απομένουν ξέρουν τι θα τους συμβεί. Ο καθένας το αντιμετωπίζει με τον δικό του τρόπο: από την ολοκληρωτική αποδοχή μέχρι και την ακραία παράνοια.
– Jack: Πρέπει να μου υποσχεθείς ότι θα επιζήσεις. Ότι δεν θα εγκαταλείψεις… ότι και να γίνει. Ακόμα κι αν δεν υπάρχουν ελπίδες.
Μέσα σε ένα πλωτό κόσμο που καταστρέφεται, ο έρωτας του Jack και της Rose τους οδηγεί προς το τελευταίο κεφάλαιο της ιστορίας τους. Η Rose πεθαίνει πάνω στη σανίδα σωτηρίας που την έχει ανεβάσει ο Jack, ο οποίος πράττει την ύστατη θυσία στο όνομα της αγάπης. Η σανίδα δεν χωράει ούτε τον Jack ούτε και την αγάπη τους. Ο Jack αποχωρίζεται από την σανίδα και αφήνει το σώμα του να παρασυρθεί και να βουλιάξει. Και η Rose διασώζεται από τη σανίδα με την ψυχή της όμως τώρα πια νεκρή. Σαν φόρο τιμής στην αγάπη της για τον Jack θα παραμείνει όμως σαρκικά ζωντανή και θα τον θυμάται για όλο τον υπόλοιπο χρόνο της.
– Rose: Δεν θα εγκαταλείψω ποτέ Jack. Δεν θα εγκαταλείψω.
Διακρίσεις
Ο Τιτανικός κέρδισε 11 βραβεία Όσκαρ, κατατάσσοντας την ταινία στην κορυφή της λίστας με τα περισσότερα βραβεία Όσκαρ, ισοφαρίζοντας μαζί με το “Ben-Hur” του 1959 και το “The Lord of the Rings: The Return of the King” του 2003.
Ο Τιτανικός επιλέχθηκε το 2017 από την Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου για διατήρηση στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Ηνωμένων Πολιτειών αφού ανακηρύχθηκε ως “πολιτιστικά, ιστορικά ή αισθητικά σημαντικό”.
Stories
King of the World
Ο Leonardo DiCaprio στέκεται στην πλώρη του πλοίου, με τα χέρια απλωμένα θριαμβευτικά, φωνάζοντας “είμαι ο βασιλιάς του κόσμου”. Αυτή η σεκάνς δεν ήταν καθόλου στο σενάριο, την αυτοσχεδίασε ο DiCaprio κι επειδή άρεσε σαν σύλληψη στον Cameron, την κράτησε στην ταινία.
Το μπλοκ ζωγραφικής του Jack
Στην ταινία όταν ο Jack σκιτσάρει τη Rose, τα χέρια που βλέπετε είναι στην πραγματικότητα τα χέρια του σκηνοθέτη James Cameron. Ο Cameron ζωγράφισε όλα τα σκίτσα στο μπλοκ του Jack. Στα πρώτα του χρόνια στην κινηματογραφική βιομηχανία εργαζόταν ως καλλιτεχνικός διευθυντής και σχεδιαστής παραγωγής. Το πορτρέτο που απεικονίζει την γυμνή Kate Winslet πωλήθηκε για 10.000 λίρες το 2011. Το θέμα είναι ότι ο Leonardo DiCaprio δεν ξέρει καθόλου να ζωγραφίζει!
Το “χρονικό” της καταστροφής
Ο χρόνος που χρειάστηκε για να βυθιστεί ο πραγματικός Τιτανικός ήταν ακριβώς όσο διαρκεί και η ταινία, δηλαδή δύο ώρες και σαράντα λεπτά. Η σύγκρουση με το παγόβουνο διήρκεσε 37 δευτερόλεπτα στην ταινία, τόσο ακριβώς όσο και στον πραγματικό Τιτανικό.
Ο λάθος ουρανός
Ο αστροφυσικός Neil deGrasse Tyson εξήγησε στον James Cameron ότι η Rose δεν θα μπορούσε να δει εκείνο τον ουρανό, καθώς επέπλεε στην πόρτα στην τελευταία σκηνή. Ο λόγος είναι πως όταν βυθίστηκε Ο Τιτανικός, ξέρουμε ακριβώς πως ήταν ο ουρανός εκείνη την στιγμή και σε ποια θέση βρίσκονταν τα αστέρια. Ο Cameron άλλαξε αργότερα αυτή τη σκηνή για την επετειακή κυκλοφορία της ταινίας μετά από δέκα χρόνια!
Η “λάμψη” της Kate Winslet
Στην σκηνή όπου ο Jack ζωγραφίζει την Rose γυμνή, η Kate αποφάσισε για να σπάσει ο πάγος, να αποκαλυφθεί μπροστά στον DiCaprio, πριν το γύρισμα. Αυτή ήταν και η πρώτη φορά που γνωρίστηκαν.
Ο James Cameron στον βυθό της θάλασσας
Ο Cameron βρέθηκε στον πάτο του ωκεανού πολλές φορές για να μελετήσει το βυθισμένο ναυάγιο του Τιτανικού. Πριν κάνει την ταινία πέρασε πολύ χρόνο με τα συντρίμμια του Τιτανικού. Πήγαινε τόσο συχνά στο ναυάγιο, ώσπου στο τέλος πέρασε περισσότερο χρόνο εκεί από οποιονδήποτε ακόμα και από τους πραγματικούς επιβάτες.
Η πόρτα
Η πόρτα στην οποία ανέβηκε η Rose για σωθεί, δεν ήταν πόρτα. Στην πραγματικότητα ήταν ένα σπασμένο κομμάτι από μία κάμαρα του πλοίου.
“Τώρα ξέρετε ότι υπήρχε ένας άντρας που ονομαζόταν Jack Dawson και ότι με έσωσε με κάθε τρόπο που μπορεί να σωθεί ένας άνθρωπος. Δεν έχω καν φωτογραφία του. Υπάρχει τώρα μόνο στη μνήμη μου.”
Rose “Dawson” Dewitt Bukater – Titanic 1997
